Οι Φίλοι του Κώστα Μουρσελά ήταν το έργο που ανέβηκε το 2009 στο Θεατρικό Εργαστήρι Μεσσήνης σε σκηνοθεσία Κώστα Γκέκα. https://them08.gr/?page_id=85

Συντελεστές Παράστασης

Σκηνοθεσία, Μουσική Επιμέλεια, Φωτισμοί: Κώστας Γκέκας, Σκηνικά: Βασίλης Κατσίποδας, Φωτιστικές & Ηχητικές Εγκαταστάσεις: Τάκης Παπαζερβέας, Βοηθοί Σκηνοθέτη: τασία Γιαννέτσου, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Αμπιγιέζ: Δήμητρα Κορμούλη, Κατασκεύη σκηνικού: Γιάννης Πούπουζας, Κομμώσεις: Τασία Γιαννέτσου, Επιμέλεια μακιγιάζ: Ελένη Μαχαίρα

Έπαιξαν οι ερασιτέχνες ηθοποιοί

Ηλίας: ΗΛΙΑΣ ΚΟΣΤΡΙΒΑΣ, Γεωργία: ΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, Φίλιππος & Βασίλης: ΣΑΚΗΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ, Μάρθα: ΓΙΩΤΑ ΛΙΒΑ- ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Αντώνης: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Κορίτσι Αντώνη: ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΡΜΟΥΛΗ, Αντιγόνη: ΕΛΕΝΗ ΜΑΧΑΙΡΑ, Χριστόφορος: ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Λίγα λόγια για την ερασιτεχνική δημιουργία και το έργο “Οι φίλοι” που θα δείτε απόψε.

Για να γεννηθεί σε μια παράσταση η απαραίτητη μορφή, η σωστή ψυχολογική ροή της, για να υπάρξει το ύφος και το καλό χρώμα, είναι απαραίτητο να ξέρεις τους ανθρώπους που έγραψαν θέατρο, αλλά και αυτούς που το ανέβασαν στις σκηνές, δηλαδή τους σκηνοθέτες.

Κάθε έργο το διαπερνά απαραίτητα ο τρόπος και το στυλ του ίδιου συγγραφέα, ο οποίος αντλεί τα θέματά του, από τα στοιχεία του παρελθόντος και τις ανάγκες της καθημερινότητας των χαρακτήρων που αναπλάθει, σηκώνοντας το δικό του φορτίο και κάνοντας τους δικού του συνδυασμούς και συγκρίνοντας τον εαυτό του και τους άλλους με αυτό που θα προάγει τον άνθρωπο.

Αλλά ο χώρος στον οποίο κινούμαστε εμείς είναι η ερασιτεχνική δημιουργία. Αν αιτιολογήσουμε όμως την λέξη ερασιτέχνης και εμβαθύνουμε την έννοια της περισσότερο, θα λέγαμε ότι προσδιορίζει τον έρωτα για την τέχνη, το πάθος της δημιουργίας, την ενεργοποίηση των δυνάμεων του ανθρώπου – ερασιτέχνη, που απομυθοποιώντας τον, θα τον φέρουν αντιμέτωπο σε μια παραγωγική διαδικασία.

Θα λέγαμε ότι ερασιτέχνες είναι αυτοί που δεν ασχολούνται επαγγελματικά σε κάποιο τομέα, δεν εμπορεύονται το παραγόμενο προϊόν, αλλά απλά και μόνο το κάνουν από μεράκι, από ενδιαφέρον. Δηλαδή κάνουν χόμπι τους την απασχόλησή τους, στην προκειμένη περίπτωση στο θέατρο, ακολουθώντας όμως διαφορετικούς τρόπους στην παραγωγή του προϊόντος τους.

Αυτό φυσικά σημαίνει ότι το παραγόμενο προϊόν υπολείπεται σε ποιότητα ή μπορεί να θεωρηθεί κατώτερο απ’ το αντίστοιχο της επαγγελματικής παραγωγής.

Συνήθως παράγουμε κάτι δικό μας που θα φέρει τη σφραγίδα της προσωπικής μας δημιουργίας και που το ειδικό βάρος θα έχει τη διαδικασία της παραγωγής, ο τρόπος δουλειάς και στη περίπτωσή μας του ερασιτέχνη δημιουργού. Το παραγόμενο αποτέλεσμα πάνω, πίσω ή μπροστά από τη σκηνή, αλλά και στη προσπάθεια του μουσικού να συνδέσει τη μουσική του με το έργο στο ύφος που απαιτούν ο συγγραφέας και ο σκηνοθέτης.

Η ερασιτεχνική δημιουργία δεν είναι μία απομονωμένη δραστηριότητα, ούτε ένα απλό παραγόμενο προϊόν ευαισθησίας ή ικανότητας κάποιων συγκεκριμένων ανθρώπων, αλλά ένα κοινωνικό φαινόμενο που αντανακλά στις επιμέρους εκδηλώσεις του, στο επίπεδο ανάπτυξης των κοινωνικών δυνάμεων και διαδικασιών, σε συνάρτηση με τις αντίστοιχες διαμορφωμένες παραγωγικές σχέσεις, όπως άλλωστε συμβαίνει με κάθε πολιτιστική δραστηριότητα του λαού μας.

Πιστεύοντας ότι η ερασιτεχνική προσφορά των ανθρώπων της είναι παραγωγική δημιουργία, στο χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας και η ποιότητα, είτε το θέλουμε είτε όχι, συγκρίνεται με τον επαγγελματικό χώρο.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια παράσταση από έναν ερασιτεχνικό θίασο, μοιραία θα συγκρίνονταν με μια παράσταση που είδαμε, είτε στο ελεύθερο είτε στο εθνικό. Όπως βλέπουμε γίνεται μία αναγωγή σε επαγγελματικό επίπεδο, καλό είναι λοιπόν να μην αποφεύγουμε το γεγονός ότι, “σε κάθε ερασιτέχνη, καλλιτέχνη δημιουργό, υπάρχει μια λανθάνουσα επαγγελματική προοπτική”, σε όλα αυτά τα ερασιτεχνικά θεατρικά σχήματα.

Επομένως, εδώ η ποιότητα πρέπει να είναι ανεβασμένη και σύμφωνα με τις απαιτήσεις των ενδιαφερομένων ερασιτεχνών.

Όμως ας μην περιορίσουμε την αξιολόγηση της προσφοράς μόνο στην ποιότητα, αλλά να ψάχνουμε να βρούμε και το τι προκύπτει τελικά απ’ αυτή την προσπάθεια, όπως η επαφή των ανθρώπων με το έργο, με το σκηνοθέτη, με το μήνυμα του έργου, με τη μουσική.

Αλλά δεν είναι μόνο η ποιότητα της παράστασης που ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη, αλλά και η επαφή με το καλλιτεχνικό έργο που θα ήταν πολύ σημαντικό να αντλήσουν τα ερασιτεχνικά σχήματα, τα έργα τους, μέσα από σταθμούς της νεοελληνικής δραματουργίας. Όπως το πρώιμο θέατρο, από την περιοχή του κωμειδυλίου, της ηθογραφίας, από το κοινωνικό του Ξενόπουλου, το προπολεμικό καθώς και το μεσοπολεμικό, αλλά και το μεταπολεμικό μοντέρνο θέατρο με τους σύγχρονους θεατρικούς μας συγγραφείς, όπως οι καμπανέλης, Κεχαίδης, Αναγνωστάκη, Μουρσελάς, Βάρναλης, Ζακόπουλος, Σκούρτης κ.α.

Το έργο που θα δείτε απόψε είναι γραμμένο από τον Κώστα Μουρσελά, που είναι ένας από τους πιο αξιόλογους θεατρικούς συγγραφείς της γενιάς του ’60.

Γεννήθηκε στον Πειραιά και σπούδασε νομικά. Όμως δεν τον κέρδισε η δικηγορία αλλά το θέατρο.

Έτσι, ανάμεσα στα θεατρικά του έργα που έχουν ανέβει κατά καιρούς και στην Αθήνα και σε άλλες θεατρικές σκηνές, επαγγελματικές και ερασιτεχνικές, συγκαταλέγεται και το έργο του που ανεβάζουμε εδώ στην πόλη μας, “οι φίλοι”.

Στο έργο αυτό που τοποθετείται χρονικά στην εποχή του ’60, οι χαρακτήρες του κουβαλάνε τις δύσκολες ώρες του εμφυλίου πολέμου, μετά την διάψευση των ιδανικών τους και την ήττα.

Επομένως ζουν κάτω από το βάρος της υποψίας εκ μέρους της άρχουσας τάξης, ότι τα υπολείμματα εκείνης της εποχής πρέπει να κάτσουν φρόνιμα για να’ χουν κάποια τέλος πάντων αρμόζουσα μεταχείριση από μέρους της.

Τότε λοιπόν εμφανίζεται ο Χριστόφορος, ο παλιός συμμαθητής του Ηλία και του Φίλιππου, που έγινε “μέγας και τρανός”, καθώς λέει ο Ηλίας, χρησιμοποιώντας το σύστημα που θέλει τους καιροσκόπους, τους αδίστακτους, τους προδότες όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Φίλιππος, και τους ανήθικους να αναρριχώνται στα ύπατα αξιώματα, ή πίσω από αυτά, εκ του αφανούς, χωρίς επίσημη θέση, Με άλλα λόγια σε θέσεις κλειδιά, γιατί από εκεί αρχίζει η εξαγορά των συνειδήσεων.

Μια τέτοια ενέργεια έκανε και ο Χριστόφορος σε δύο ζευγάρια “των φίλων”, γιατί τους βρήκε στην πιο κρίσιμη στιγμή της ζωής τους, λόγω της πίεσης που δέχτηκαν και μέσα στο σπίτι από τις γυναίκες τους και απέξω δια του Χριστόφορου. Έτσι, ενώ προς στιγμή ενδίδουν με τη θεσούλα που πήρε ο Ηλίας, νομίζοντας ότι τη δικαιούνται και με το σβήσιμο της κλήσης απ’ την αστυνομία του Φίλιππου, δηλαδή το ψευτοβόλεμα και πριν καλά-καλά φτάσουν στο σημείο της εξαγοράς που δεν θα είχε επιστροφή, συνειδητοποιούν ο ένας μετά τον άλλο, ότι δεν είναι αυτά γι’ αυτούς. Πως θα παραδώσουν τους αγώνες των πατεράδων τους, πως θα συμβιβαστούν απέχοντας από τους συνδικαλιστικούς αγώνες και να γίνουν ρεζίλη των σκυλιών.

Αυτή η συνειδητοποίηση τους οδηγεί στο σπάσιμο της αλυσίδας και επιστροφή στα παλιά τους λημέρια της δράσης.

Σκηνοθέτης

Κώστας Γκέκας